1دانشجوی دکتری رشته اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
2دانشیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
پس از تصویب اصل (50) قانون اساسی، قوانین و مقررات زیست‌محیطی همچون سایر قوانین و موضوعات مهم به تبصره‌ها و مواد قانونی برنامه‌های پنج‌ساله توسعه کشور، اضافه شد. رسمیت یافتن این موضوع در قانون اساسی کشور اگرچه نقطه عطفی در تاریخ محیط زیست کشورمان به‌شمار می‌آمد، ولی عملکرد مطلوبی را در عرصه اجرا و پیامدهای زیست‌محیطی به دنبال نداشت. لذا در این مقاله برآن شدیم تا با مروری بر برنامه‌های توسعه کشور، ارزیابی از روند شکل‌گیری و تکامل این قوانین، به‌عنوان اصلی‌ترین سند بالادستی در تدوین راهبردهای پنج‌ساله توسعه کشور داشته باشیم. در این مقاله پس از ذکر مقدمه‌ای کوتاه در‌خصوص محیط زیست، ابتدا به جایگاه کشورمان از‌منظر چند شاخص منتخب اشاره می‌کنیم. سپس با استفاده از روش دلفی به انتخاب و معرفی هفت موضوع اصلی که عموماً از چالش‌های هر نظام برنامه‌ریزی در‌خصوص مسائل زیست‌محیطی محسوب می‌شود اشاره کرده و سپس با کند‌و‌کاو در برنامه‌های توسعه پنج‌ساله، جایگاه این موضوعات را در چهار برنامه اول توسعه، از نظر چگونگی توجه و اعمال در برنامه، دنبال خواهیم کرد. سپس به شکل جداگانه چگونگی پرداخت این عناوین را در برنامه پنجم مورد ارزیابی قرار خواهیم داد. در انتها نیز، ضمن بیان نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای برنامه پنجم، به ارائه راهکارهایی جهت بهبود ضعف‌های موجود، بقای نقاط قوت، استفاده از فرصت‌ها و گریز از تهدیدها خواهیم پرداخت.
Environment’s Status in Five-year Development Plans, Regarding Seven Selected Topics
نویسندگان [English]
Mahdi Goldani1؛ Ali Emami Meibodi2
چکیده [English]
After the approval of (50) principle of the Constitution, environmental laws and regulations like other laws and legal important topics were added to provisions and five-year development plans. Although recognition of this issue in the Constitution was seen as a turning point in the history of our environment, good performance in terms of performance and environmental consequences was not followed. In this essay, following the brief introduction on the environment, we will firstly refer to our county's position based on some selected measures. Then by the use of Delphi Method, seven main topics, which are generally challenges of each programmatic systems about environmental issues, will be referred to. Afterwards, by investigating the five-year programs, the position of these topics in the first four Development Plans will be followed with respect to attention and use in program. Then, the way that these topics were met in the fifth program, will be analyzed separately. At last by analyzing the 5th plan, we introduce some ways to sustaining Sarongs, repairing Weaknesses, using Opportunities and escaping Treats.
کلیدواژه‌ها [English]
Five-year Development Plans, Sustainable Development, International Index for Environmental Activities, environment, Environmental Challenges
مراجع
امامی میبدی، علی (1388). «اقتصاد محیط زیست (1)»، جزوه درسی کارشناسی ارشد اقتصاد محیط زیست دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی.
پوراصغر سنگاچین، فرزام (1387). «نگاهی به تحولات بخش محیط زیست در برنامه‌های توسعه با تأکید بر برنامه پنجم»، هفته‌نامه برنامه، سال هفتم.
دهقانیان، سیاوش و زکریا فرج‌زاده (1381). اقتصاد محیط زیست برای غیراقتصاددان، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
سوری، علی و محسن ابراهیمی (1387). اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، انتشارات نورعلم.
عبیری، مسلم (1388). «مقایسه محتوایی و تفصیلی برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران»، هفته‌نامه برنامه، سال هشتم.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور(1388-1384).
معاونت برنامه‌ریزی و راهبردی ریاست جمهوری، لایحه برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (1394- 1389).
متصدی، سعید و صدیقه ببران (1387). «راهبردهای بخش محیط زیست جهت نیل به اهداف سند چشم‌انداز بیست‌ساله کشور»، فصلنامه راهبرد، سال شانزدهم.
محرم‌نژاد، ناصر (1385). مدیریت و برنامه‌ریزی محیط زیست، انتشارات میران.
منوری، سید‌مسعود و بهنوش خوش‌منش‌زاده (1386). «تجزیه و تحلیل قوانین و مقررات زیست محیطی استراتژیک (SEA) در کشورهای توسعه‌یافته، در حال توسعه و نیاز‌سنجی آن در ایران»، فصلنامه محیط زیست، ش 45.
ابتدای صفحه